Nur Sevenler: Akıl Oyunları Her Yaşta Eğlenmeyi ve Gelişimi Sağlıyor

Nur Sevenler ile Anne Akıl Oyunları’nın İzmir Balçova’daki merkezinde buluşuyoruz. Palmiye Alışveriş Merkezi’nin içerisinde bulunan Anne Akıl Oyunları’nın birkaç farklı bölümü var. Türkiye operasyonlarının yönetildiği ofis, akıl oyunlarının bir kısmının tutulduğu depo, perakende satışın yapıldığı dükkan, ürünlerin bir kısmının sergilendiği ve denenebildiği bir alan… hepsi yan yana. Bunun getirdiği bir avantajla içeri giren herhangi bir kişi, en üst düzeyde bilgili ve yetkili bir kişiden bilgiler alabiliyor, hatta oturup birlikte oyun oynayabiliyor. Burada çalışan herkes çok samimi ve ilgili. Sorulan her soruyu sabırla yanıtlıyor, kişilerin ihtiyaçlarına uygun öneriler sunuyorlar. Nur Sevenler ile sohbet ettikçe konunun sadece kutu oyunlarından ve bu oyunların satışından ibaret olmadığını, arkasında uzun yıllara ve derin incelemelere dayalı çalışmaların bulunduğunu, ve konunun eğitimin tam kalbinde yer aldığını daha iyi anlıyorum. Her ebeveynin ve her eğitimcinin konu hakkında bilgi sahibi olması gerektiğini düşünerek aklımdaki tüm soruları soruyorum. Daha önce birlikte Terra oyununu oynadığımız Nur Sevenler ile bu kez biraz da Katamino oynuyoruz ve akıl oyunlarının ne kadar eğlenceli olduğunu, insanı ne kadar güzel geliştirdiğini daha da iyi anladığımı hissediyorum…

Sizi kısaca tanıyabilir miyiz? Özellikle Anne Akıl Oyunları firmasını kurmadan önce eğitim alanında neler yaptığınızı merak ediyorum.

Tabii ki. Ben Nur Sevenler. Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı mezunuyum.  Gönlümde hep öğretmenlik yattığı için tezimi verir vermez Marmara Üniversitesine koştum. Orada hızlandırılmış öğretmenlik sertifikasyon programına katılarak iş hayatına İngilizce öğretmeni olarak başladım. Ortaklar Anadolu Öğretmen Lisesi, Denizli Anadolu Lisesi ve Ankara Yenimahalle Anadolu Kız Meslek Lisesi’nde çalıştım. Daha sonra özel okullarda çalıştım; Bilkent Üniversitesi’nde, Türk-Amerikan Derneği’nde farklı yaş gruplarıyla da çalışma şansım oldu. Işıkkent Eğitim Kampusü’nde de küçük yaş gruplarıyla çalışarak her seviyeyi gözlemleme şansım oldu.  Bu süreçte yurt dışı ve yurt içi kaynaklı birçok eğitime katıldım. Ege Üniversitesi’nde kısmi zamanlı okutmanlık yaparken eşimle birlikte eğitim araç, gereçleri ve donanımları üzerine çalışmaya başladık. Bir süre sonra yoğunlaşan iş temposu nedeniyle yalnızca kurduğumuz işe odaklanma kararı aldım.

“Anne Akıl Oyunları” kaç yılında ortaya çıktı? Neden bu işi seçtiniz?

Şirketimiz 2007 yılında, “ANNE -Her Yaşa Akıl Oyunları” adı altında kuruldu. Eşim endüstri mühendisi ve birlikte eğitime katkıda bulunacak sıra dışı bir iş yapmak istedik.  Bir fuarda tesadüfen yurtdışından gelen çok kaliteli oyunları gördük ve bu olaya çok ısındık. Başlangıçta yurt içindeki dağıtıcılardan ürün alıp okulların ihtiyacı olan birçok ürün üzerinde çalışıyorduk, daha sonra katalogtan seçtiğimiz bir kutu oyunu  -ThinkFun firmasının Trafik (Rush Hour) oyunu- bize yeni ufuklar açtı. Bunlar özellikle eğitim alanında da kullanılmasında fayda sağlayan ürünler olduğundan benim daha çok ilgimi çekti ve o yönde ilerledik.

Bu kadar geniş kapsamlı olarak akıl oyunlarını ülkemize getiren ilk firma “Anne” oldu diyebilir miyiz?

Evet, bu kadar geniş kapsamlı getiren ilk biziz. Bu işi kurduğumuz dönemde birkaç firma bu tarz oyunlar getiriyordu.  Ancak bu oyunların kazanımları tam olarak anlaşılmıyordu. Akıl oyunları, zeka oyunları nedir bilinmiyordu. O dönemde bizimle iletişime geçen herkese tek tek her kutuyu açıp tanıttık. Yıllar içinde de ürün yelpazemizi çok genişlettik. Şu anda büyük çoğunluğu Avrupa ülkelerinden 14 uluslararası üretici firmayla işbirliği içindeyiz.

Ürünleriniz hangi yaş grubuna hitap ediyor?

İlk etapta anaokulundan liseye kadar her seviyeyi içeren oyunlar diye düşünmüştük. Fakat kutu oyunları dünyasına girdiğimiz zaman çok şaşırdık. Baktık ki bunun yaşı yok. Oyunlarımız 3 yaş ve üzeri herkese hitap ediyor. Bu nedenle oyunların çoğunda üst yaş sınırı 99 diyoruz. Sürekli iş ortaklarımızın daveti üzerine yurt dışına oyun geliştirme toplantılarına gidiyoruz. Fuarlara katılıyoruz. Öğrendiğimiz en önemli şeylerden biri, bunun bir kültür olduğu. Oyunların sadece çocuklara değil, her yaşa faydası var. Yurtdışında yetişkinlerin çok yoğun oynadığı oyunlar var. Şimdi bunları turnuvalarını da yaparak yaymaya çalışıyoruz. Ayrıca yaşı ileri olan büyüklerimiz de hafıza, dikkat, koordinasyon gibi becerilerini canlı tutmak için bu eğlenceli oyunlarla oynayarak keyifli zaman geçirebilirler.

Akıl oyunları / zeka oyunları satışının dışında başka ne tür hizmetleriniz var? 

Öncelikle biz yaptığımız işi satış olarak görmüyoruz.  Bunu bir gönül işi olarak görüyoruz. Oyunların Türkçeleştirilmesi ve/veya Türkçe kılavuzlarının hazırlanması da bizim işimiz. Ayrıca oyunların tanıtılarak yaygınlaştırılmasını sağlıyoruz. Katamino, Quoridor gibi oyunları ilk dönemlerimizde getirmiştik ve bu oyunları kimse tanımıyordu. Bu oyunları tek tek anlatıyorduk. Üçüncü yılın sonunda bir müşteri mağazadan içeri girip Katamino almak istediğini söylediğinde çok mutlu olmuştuk! Yani oyunları tanıtabilmek için, anlatabilmek için çok emek verdik ve hala uğraşıyoruz. Bizim bakış açımız kâr konusunu ön planda tutmadan, eğitim adına faydalı olan materyali ön plana çıkarıp sunabilmek üzerine kurulu. Konuyla ilgili genel eğitimler verdiğimiz gibi sertifikalı bir eğitim programımız da var. Okullarla işbirliği yaparak turnuvalar düzenliyoruz. Okullara ve eğitim kurumlarına danışmanlık yapıyoruz. Eğitimcileri eğitiyoruz.

Mağazamızı bir laboratuvar olarak görüyoruz ve burada gözlemler yapabiliyoruz.  Çok severek seçtiğimiz, yararlı olacağını düşündüğümüz oyunları birebir çocuklara ya da yetişkinlere oynattığımızda, anında reaksiyonlarını gözlemleyebiliyoruz. Bu bizim için oyun açısından doğru bir geri bildirim oluyor. Ayrıca çocukları doğal bir şekilde gözlemlemiş oluyoruz.

Bunların yanı sıra, her ayın son Cumartesi günü hem çocuklar, hem de yetişkinler için oyunlarımızı masalara hazırlayarak oluşturduğumuz bir ortamda ücretsiz oyun günleri düzenliyoruz.

Akıl oyunlarının faydalarını özetler misiniz?  

Bu tip oyunlar öncelikle farklı düşünme becerilerini geliştiriyor. Aslında akademik başarının ve yaşam becerilerinin temelini atan doğru araçlar. Okullarda kullanıldığı zaman hem akademik alt yapıyı sağlamlaştırıyor hem de çocuklara nefes alabildikleri, oksijeni bol, algıların açıldığı bir ortam yaratmış oluyorsunuz. Sistem içinde sıkışmış çocukların buna çok ihtiyacı var.  Ayrıca sosyalleşmeyi de sağlıyor. Aile içinde oynandığı zaman aile içi iletişimi güçlendiriyor ve kaliteli zaman geçirmenizi sağlıyor. Büyükler de kendilerini oyuna kaptırdıkları için doğal bir eğlence ortamı ve pozitif enerji oluşuyor. Sizin de eğlendiğinizi, düşündüğünüzü, zorlandığınızı ve bazen de başaramadığınızı gören çocuklar bunları yaşamın doğal bir parçası olarak algılıyor. Burada yaparak öğreteceğiniz en değerli beceri azmetmek.

Şu an okullarda seçmeli ders ya da kulüp olarak akıl oyunları var mı, yoksa var olan derslere mi entegre ediliyor?

Akıl / zeka oyunları dersini 2012-2013 eğitim ve öğretim yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı zorunlu seçmeli ders olarak yayınladı. Ama altyapısı hazırlanmamıştı. Bizim de ürün yelpazemiz ve yurt dışından edindiğimiz bilgiler nedeniyle sağlam bir alt yapımız vardı. Bu nedenle güçlü bir eğitim ekibi ile yine yurt dışı partnerlerimizden gelen bilimsel veriler üzerine eğitim programımızı oluşturduk. Gerek özel gerekse devlet okullarının birçoğunda artık akıl zeka oyunları dersi yapılıyor. Okulların vizyonuna bağlı olarak bazıları kulüp çalışması olarak yapıyor, bazıları ders olarak yapıyor.

Akıl oyunları okullar haricinde başka nerelerde kullanılıyor?

Daha önce bahsettiğim gibi aile ve arkadaş ortamlarında. Ayrıca psikologlar gözlem ve tedavi için kullanıyorlar. Önceden etüt olarak adlandırılan, şimdi kişisel gelişim merkezlerine dönüşen kurumlarda ve özel eğitim kurumlarında kullanılıyor. Şirketlerde kullanılıyor; örneğin takım çalışması için ya da çalışanların güçlü yönleri ile geliştirilmesi gereken yönlerini keşfetmek için kullanılabiliyor. Yabancı dil kurslarında yabancı dildeki oyunlarımız kullanılabiliyor. Aslında hayatın her alanında kullanılabilecek farklı akıl oyunlarımız var. Ayrıca bazıları da çantanıza atıp seyahatteyken ya da restorandayken çocuğunuzun oynayabileceği, eğlenebileceği oyunlar.

Bir eğitimci olarak anne-babalara yönelik önerilerinizi alabilir miyiz? Özellikle kendi alanınızla ilgili önerileriniz nelerdir?

Önemli olan, bir bireyin potansiyelini keşfedip bunu gerçekleştirmesi için gerekli yolu açmak. Bazı anne-babalar diyor ki oyun zor olsun, çocuk zorlansın, o zaman daha çok gelişir. Halbuki bu çok doğru bir bakış açısı değil. Burada en önemli nokta, çocuğun eğlenmesi. İnsanlar eğlenip rahatladıkları zaman daha iyi öğrenirler. Bir çocuk yaşının altında veya kolay gözüken bir oyun oynamak istiyorsa, o oyun aslında bu çocuğun sosyal veya duygusal alandaki bir boşluğu doldurup gelişmesini sağladığı içindir. Ayrıca bu oyunla da çocuğun eksik olduğu bir yönü keşfedip onu da geliştirme şansınız olabilir. Doğru gözlemleme çok önemli. Örneğin bir denge oyunumuz var, 4 yaş ve üzeri için tasarlanmış. Ben bunu 11 yaşında iki çocuğa oynattım. Birisi üstün yetenekli bir çocuktu, diğeri ise disleksik ve aynı zamanda yine üstün yetenekliydi. Orada disleksik çocuk, ki bu konuda özel eğitim almıştı, hep kazandı, çünkü dürtü kontrolü daha yoğundu. Ama diğer üstün yetenekli çocuk dürtü kontrolü olmadığı için hep kaybediyordu. Oyunların dışarıdan bakıldığında belki ilk etapta anlaşılmayan, ancak son derece önemli kazanımları oluyor.

Anne.com.tr adresine giren, ancak akıl oyunları ile ilgili deneyimi olmayan bir ebeveyni düşünelim. Gerçekten çok güzel, rengarenk, pek çok çeşit var. Oyun veya oyuncak seçimini nasıl yapabilir?

İnternet sitemizi mümkün olduğu kadar detaylı hazırlamaya çalışıyoruz. Resimler, kullanım kılavuzları,  oynanış şeklini gösteren videoları koyuyoruz. Oyunların hangi becerileri geliştirdiğini, kazanımlarını da yazıyoruz. Yaşa göre, fiyat aralığına göre, kazanımlarına göre filtreler var. Bunlara bakarak kolayca oyun seçebilirler. Mağazamıza gelerek ya da bazı bayilerimize giderek oyunları deneme şansları var. Çocuğun özel bir ihtiyacı varsa bize doğrudan telefon açıp yardım isteyebilirler.

“Her eve lazım” diyebileceğiniz akıl oyunları var mı?

Evet, her oynayanın hoşuna giden, son derece keyifli akıl oyunları var. Mesela Tik Tak Bomm! kelime oyunu. Katamino olmazsa olmazlardan. Quoridor strateji oyunlarına başlamak için iyi bir seçim. Yaş gruplarına göre değişen Brainbox serisi –ki bunlardan üçünü özellikle Türkçeleştirdik ve diğerlerinde de çalışmalarımız devam ediyor. Abalone oyunu sıra dışı yoğun bir strateji oyunu. Yetişkinlerin de keyifle oynadığı  Terra harika bir oyun; bir genel kültür oyunu ancak tahmin ile ilerlediği için oynayanların yanıtı yüzde yüz bilmesi gerekmiyor. Orada matematik de devreye giriyor. Rory’nin Hikaye Küpleri ile hem yaratıcılığınız gelişir hem de kendinizi ifade etme beceriniz. Cortex ve Take It Easy! de son dönemde yelpazemize eklediğimiz vazgeçemeyeceğiniz oyunlar olacak.

Okullara ve diğer eğitim kurumlarına yönelik hizmetleriniz nelerdir?

Bizim işimizin özü ve ana amacımız akıl oyunlarını satmak değil. Olaya eğitimsel bir bakış açımız var. Eğitim kurumlarına doğru sayıda ve ihtiyaca uygun oyunlar vermeyi hedefliyoruz. Bir kurum gereksiz yere materyal alıp onu kullanmazsa ona biz kayıp olarak bakarız. Bir eğitim kurumu akıl zeka oyunları ile ilgili bir kulüp kuracaksa veya bir derste kullanacaksa, proje çalışmaları yapıyoruz. Seviye, sınıf sayısı ve öğrenci sayısı gibi bilgileri de alıp onlara bir proje sunuyoruz. Bizim standart listelerimiz yok, terzi usulü çalışıyoruz. Özel sorularımız olabiliyor. Mesela okulun hedefleri nedir ve bütçesi nedir, bunlar da önemli. Uzaktaki bir eğitim kurumu bile olsa biz iletişim halinde oluyoruz ve ihtiyaca yönelik hizmet sunuyoruz.

Eğitimcinin eğitimini üstleniyor musunuz? Mesela bir eğitim kurumunda o dersi verecek bir öğretmen, sizden eğitim alabiliyor mu?

Evet. 2013’ten itibaren kaliteli bir kadroyla, akıl-zeka oyunları dersi için hedeflediğimiz uluslararası sertifikasyonlu  “Oyun Tabanlı Öğrenme Programı Uygulayıcı Eğitimi”ni oluşturduk. Bu eğitimi bireysel olarak da açıyoruz. Düzenli olarak İstanbul ve İzmir’de eğitimlerimiz var. Bunlara ek olarak bir okul belli bir sayıda öğretmenine eğitim aldırmak istediğinde o okula gidip bu eğitimi veriyoruz. Ayrıca okula; Oyun Tabanlı Öğrenme Programı’nın uygulandığını gösteren bir yetki belgesi veriyoruz. Eğitimimiz Milli Eğitim Bakanlığı’nın yayınladığı akıl-zeka oyunları dersine yönelik müfredat ile birebir örtüşen, aynı zamanda da yurtdışından edinilen bilimsel bilgilerle donatılmış bir eğitim. Bu eğitimi  yalnızca farklı branşlardan eğitimciler değil, anne-babalar da alıyor. Verimliliği arttırma çalışmaları yapan firmalar da gelebiliyor.

Eğitimin içeriği nedir?

Bu eğitimdeki amaç oyunun nasıl oynandığını anlatmak değil. Çünkü eğer oyunu oynamak istiyorsanız alırsınız, içindeki Türkçe kılavuza bakarsınız ve oynarsınız. Ya da mağazamıza gelirseniz biz size anlatırız nasıl oynandığını. Asıl amaç bu oyunların etkin olarak nerelerde ve nasıl kullanılması gerektiği. Bir pencere açmak istiyoruz, bir vizyon vermek istiyoruz. Hatta bazı eğitimciler bu eğitimimizi o kadar çok beğendiler ki; müdürü oldukları okullardaki tüm öğretmenlere aldırdılar. Çünkü ekip olarak bu sistem uygulandığında gelişim çok daha sağlıklı oluyor.

Bizim zamanımızda eğitim sisteminde herkes hep akademik başarıya odaklanıyordu. Artık o devir bitmekte. Herkes daha farkında aslında notların çok önemli olmadığının. Çünkü önemli olan temel becerileri öğrenip yaşamımıza geçirebilmek.  Oyun tabanlı öğrenme programı da tam bunu hedefliyor. Yani eğlenceli bir şekilde çocuğa düşünme becerilerini nasıl kazandırabiliriz, hangi oyunlarla bunu destekleriz? Bunları yaparken çocukların sosyal-duygusal becerilerini ve problem çözme stratejilerini nasıl geliştiririz? Ayrıca bu sistemde şu çok önemli: eğitimciler çocukların güçlü yanlarını ve geliştirmesi gereken yönlerini çok rahat keşfediyorlar. Üstelik çocuklar da kendilerini daha iyi tanıyorlar. Bu çok önemli. Çocuklar kendilerini keşfederken bir yargılanma yok. Burada bizim vermek istediğimiz şey şu; bakın bu yönünüz güçlü, bu yönünüzün de geliştirilmesi gerekiyor. Her ikisine de gideceğiz. Her iki taraftan çocuğu destekliyoruz.

Bir de farklı öğrenen, farklı tarzları olan ya da farklı seviyelerdeki öğrencileri de bu sistemde bir arada tutup birbirlerinden öğrenmelerini sağlıyoruz. Kendilerini bu ortamda geliştirebilmelerini sağlıyoruz. Gerçek yaşamda da uygun olmadığını düşündüğünüz ortamlardan kendinizi soyutlamaktan çok ortamdaki sorunları çözmeye çalışmak gerek. Öğrenmenin bir süreç olduğunu, bir sonuç olmadığını, sonuçlara odaklanmak yerine sürece odaklanmanın önemini vurguluyoruz. Bunların yol ve yöntemlerini vermeye çalışıyoruz.

Eğitimlerinizden nasıl haberdar olabiliriz?

Bu yıl her ay biri İzmir, biri de İstanbul olmak üzere planlarımızı yaptık, ancak dediğim gibi talep üzerine de açabiliyoruz. Sosyal medya kanallarımızdan ve internet sitemizden eğitim duyurularımızı yapıyoruz.

Genç öğretmenlere ya da eğitim fakültesi öğrencilerine neler önerirsiniz? Birkaç kısa ipucu alabilir miyiz?

Öncelikle kitapların dışına taşsınlar. Vizyonlarını hep geniş tutsunlar. Özellikle anaokulu ve ilkokul öğretmenlerinin çok yönlü olması gerektiğini düşünüyorum. Mesela ben EgitimciRoportaji.com sitesindeki röportajları devamlı okuyorum. Burada direkt sektörün içinden ve aynı zamanda bilimsel temellere dayanan bilgiler bulmak mümkün. Eğitimle ilgili yurtiçi ve yurtdışında yazılmış birçok makale var, onları okuyorum. Günümüzde bilgiye ulaşmak zor değil, ancak önemli olan bu bilgiyi doğru anlayıp doğru şekilde kullanabilmek, eleştirel düşünebilmek. Araştırıcı olmak ve gelişmeye açık olmak çok önemli.

Öğretmen adaylarına önerim, öncelikle kendilerini keşfetmeleri. Eğer güçlü ve geliştirilmesi gereken yönlerimizi bilirsek öğrencilerimize önyargılarla yaklaşmayız. Eskiden çocuklar yanlış yaptığında dünyanın sonu gibi hissederlerdi, yani kendilerini yıpratırlardı. Ama bakış açısı şöyle olmalı; tamam bir hata yaptık, peki bundan ne ders alacağız? Alacağımız dersi cebimize koyup yolumuza devam etmeliyiz. Çocuklara bu düşünce yapısını vermek çok önemli.

Eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Ben samimiyetin ve çok çalışmanın önemine inanırım. İyilik iyiliği, güzellik güzelliği doğurur. Biz de akıl oyunlarımızı içtenlikle araştırıp seçiyoruz. Severek emek veriyoruz. Bu oyunları ve faydalarını herkese anlatabilmek için gerçekten çok emek verdik. Ancak maalesef bazı oyunların sahtesi, tabiri caizse “çakma”sı çıkarılabiliyor. Etik değerleri çiğneyip atıyorlar. Tasarımcının, üreticinin emeğini de ezip geçiyorlar. Kullanılan ucuz malzemenin çocukların sağlığına zararlı olup olmadığı, boyasının kanserojen olup olmadığı belli değil. Malzemesi uzun süre dayanmadığı için birkaç kez oynandıktan sonra çöpe gidebiliyor. Çakma oyunlarda kalite düşük olduğu için çocuk aynı zevki de alamıyor. Mesela orijinalinde topları ittiğinizde tık tık ilerlerken, çakmasında toplar her yana dağılabiliyor. Yani aslında sahte ürün alındığında tüketicinin de parası adeta çöpe gidiyor. Çocuk için de tabii ki kötü örnektir, taklit ürün kullanımı.

Bizim bir de parça desteğimiz var. Oyunun parçası kaybolduysa küçük bir ücret karşılığında alıp oyununuzu tamamlama şansınız var.

Herkesin maddi durumu iyi olmayabilir. Ancak biz şöyle aileler de görüyoruz; para biriktirip çocuklarıyla konuşuyorlar, hangisini alacaklarına karar veriyorlar ve gelip bir tane alıyorlar. Birbiriyle yakın oturan bazı aileler ise farklı oyunları alıp aralarında oyunları paylaşarak oynuyorlar. Ya da doğum günlerinde bütün sınıf birleşip arkadaşına ortaklaşa hediye alıyor. Yani herkese farklı tarzlarda hediye almaktansa bu tarz oyunlara yönelebiliyorlar. İnsan istediği zaman çözümler bulabiliyor.

Röportaj: Gamze Er

Fotoğraflar: Ali Nişancı

Ofis Destek: Gizem Kayadibi